Een gezonde relatie tussen schrijvers en redacteuren sturen verhalen naar hemelse hoogten. Een slechte relatie verdient zijn eigen speciale hel. De relatie tussen schrijver en redacteur kan ongelooflijk positief en voordelig zijn. Schrijver en redacteur leren van elkaar en dat is goed.
Als de verwachtingen echter uit elkaar lopen, kan het een giftige en irritante relatie worden. Voor beide partijen. Het is zaak er een balans in te vinden.
We gaan proberen je inzicht te verschaffen door de 7 hoofdzonden van beide partijen te belichten. In dit artikel de hoofdzonden van de redacteuren (volgens schrijvers dan). Schrijvers, let op: deze inzichten helpen je de radertjes te begrijpen die je redacteur door de gedachten schieten als hij of zij wijzigingen of suggesties aanbrengt. Daarbij, jullie hebben je eigen zonden om mee in het reine te komen.
1. Onzorgvuldigheid: Fouten missen of (pardon!) toevoegen
Ik heb in een boek weleens meegemaakt dat de hoofdpersoon een trapje af huppelde naar buiten en twee pagina’s verder naar buiten liep en de deur achter zich dicht smeet.
Oeps. Zelfs publicaties van Hemingway lijden eronder, volgens Robert W. Trogdon. Hij onderzocht meerdere manuscripten van Hemingway in de John F. Kennedy bibliotheek.
Dit is een niet te missen continuïteitsfout die geen van de redacteuren heeft gezien, ondanks dat ze daar voor worden ingehuurd. Foutje, bedankt. Ik heb zelf wel eens meegemaakt, en dat is veel erger, dat een redacteur fouten toevoegde in plaats van ze eruit te halen. Je kunt je voorstellen dat we een vervelende discussie hadden.
Dergelijk onzorgvuldig werk maakt een auteur helemaal dol. Redacteuren moeten hun tijd nemen en aandacht besteden aan details.
2. Onderwaardering: De tijd van de auteur niet respecteren
Zodra redacteuren hun werk bestempelen als het “verbeteren” of “opschonen” van een manuscript, beledigen ze de auteur. Stel je voor dat een galeriehouder tegen Rembrandt had gezegd dat zijn kleurgebruik beter kan om vervolgens zelf de penseel ter hand te nemen en het schilderij “te verbeteren”.
Hoe denk je dat Ray Manzarek, de toetsenist van de The Doors en componist van Light my Fire, zich voelde toen Jim Morrisson tegen hem zei dat hij even een “kwartiertje aan het nummer wilde sleutelen”? Je begrijpt wat ik bedoel.
Rembrandt was waarschijnlijk uit zijn vel gesprongen. Manzarek was woest, maar moest later toegeven dat het nummer echt beter was geworden. Toch, als het om schrijven gaat, behandelen redacteuren het werk van auteurs vaak op deze manier. Ze echter kunnen beter vragen hoe ze je het beste kunnen helpen bij het publiceren van je boek.
Zowel auteurs als redacteuren moeten direct in het begin grenzen stellen. Bespreek van tevoren wat je over en weer van elkaar verwacht. Respecteer elkaars ideeën.
3. De betweter spelen: Auteurs vertellen wat ze moeten doen
Redacteuren mogen niet bazig overkomen. Geef feedback in plaats van bevelen. Als redacteuren auteurs opdragen iets te “moeten herschrijven”, of iets “weg te laten”, schieten auteurs over het algemeen in de verdediging.
Een redacteur is een vroedvrouw, of een kraamhulp. Ze zijn er om jou door je barensweeën heen te loodsen en om je op weg te helpen bij het publiceren van je boek. Ze staan ten dienste van jou en je manuscript om er een boek van te maken.
Goede redacteuren zijn erop gericht jou je verhaal zo goed mogelijk te laten opschrijven. Het verhaal uit jouw geest te bevrijden en het op te schrijven zoals jij vindt dat het verteld moet worden. Het is jouw baby, niet die van hen.
4. Inbreuk: de stem van de auteur wijzigen
Redacteuren kunnen auteurs behulpzaam zijn bij het vinden of behouden van hun “schrijfstem”. Ze mogen nooit hun eigen stem laten doorklinken in een manuscript. Schrijvers moeten altijd herschrijven om het te laten “klinken” zoals zij schrijven. De auteur is en blijft eindverantwoordelijke voor het manuscript.
Redacteuren zijn adviseurs, ingehuurd om het schrijfwerk van auteurs op een hoger plan te tillen. Daarin onderscheiden goede redacteuren zich.
Als het werk van een auteur vanaf de start een puinhoop is, is het redelijk om aan te nemen dat de rol van de redacteur meer hands-on zal zijn. Maar als het werk al zorgvuldig is nagelezen, dan heeft de auteur elk woord (en leesteken) zorgvuldig gekozen. Goede redacteuren respecteren de tijd die auteurs erin steken. Ze kunnen constructieve feedback geven zonder opdringerig te worden.
5. Blind zijn voor het verhaal: De inhoud niet laten bepalen door de context
Stijlconventies veranderen om de haverklap. De relatie van lezers tot het verhaal staat voorop, niet of er iets niet overeenkomt met de laatste stijlhandleiding. Het waarderen van context, tempo en stem is altijd belangrijker dan grammaticaal muggenziften.
Redacteuren moeten communiceren en verduidelijken wat de rol van de redactie zal zijn. Is het in de eerste plaats ontwikkeling (op macroschaal analyseren van het verhaal als geheel), is het proeflezen (op microschaal, op zoek naar grammaticale fouten), of ergens daar tussenin?
Iedereen is gebaat bij duidelijkheid. Goede hekken maken goede buren. Als een auteur een freelance redacteur inhuurt, dan is het handig te vragen wat voor soort input hij of zij wil. Redacteuren die voor uitgevers werken, kunnen aangeven wat in het verleden goed voor ze heeft gewerkt en de auteurs vragen of dat proces in hun geval ook werkt. Starten vanuit een positie van wederzijds respect en begrip kan voor een lange termijn relatie zorgen.
Freelance redacteuren hebben meestal meer speelruimte dan redacteuren bij uitgeverijen. Maar in welke rol je een redacteur ook zit, ze moeten verdiepen in de context van de passage die ze aan het redigeren zijn en de stem van de auteur leren kennen voor ze stilistische aanpassingen voorstellen.
6. Bemoeizucht: Zelf het laatste woord willen hebben
De meest irritante ervaring die ik ooit met een redacteur heb gehad, was toen ze een onnodige verandering in mijn artikel aanbracht. Ik veranderde het terug naar het origineel, zij paste het opnieuw aan voordat ze het naar de drukker stuurde.
Het mag duidelijk dat ik nooit meer met die redacteur heb gewerkt.
Redigeren is geen “geven en nemen”. Het is geen onderhandeling. Redacteuren zijn er niet om met auteurs in gevecht te gaan. Dingen staan niet “open voor discussie”. Redacteuren hebben niet tot taak om in discussie te gaan. Het is hun taak om de auteur te dienen. Het boek is geschreven door de auteur, niet door de redacteur (als het goed is tenminste).
7. Beunhazen: Overbodige veranderingen aanbrengen
Redacteuren mogen nooit prutsen aan het werk van auteurs. Als iets een kwestie van smaak is, moeten redacteuren altijd rekening houden met de voorkeur van de auteur. Als een manuscript geen correcties nodig heeft, breng die dan niet aan.
Redacteuren worden misschien per uur betaald, schrijvers zelden tot nooit. Redacteuren mogen nooit de tijd van de schrijver verspillen door onnodige veranderingen aan te brengen vanuit de gedachte “Ze kunnen het gewoon terug veranderen als ze het niet leuk vinden”.
Ze mogen jouw manuscript zeker niet gebruiken om hun grammaticale stokpaardjes voor het voetlicht te brengen. Houden ze van puntkomma’s? Prima. Ze zouden ze niet als een dolle in jouw manuscript moeten toevoegen. Auteurs zitten niet te wachten op stokpaardjes van redacteuren. De vingerafdruk van een redacteur op een manuscript komt de lezer zelden ten goede.
Redacteuren kunnen beter benoemen waar ze in de war raken, scenario’s die ze zich niet voor de geest kunnen halen, inconsistenties in het verhaal, beloftes in het verhaal die de auteur niet nakomt, of regelrechte fouten.
Nogmaals, communicatie is noodzakelijk. Een nog niet gepubliceerde auteur heeft meer hulp nodig dan een doorgewinterde schrijver. Goede redacteuren redigeren meestal een paar pagina’s en wachten dan op feedback van de auteur voor ze verder gaan. Het is de beste manier om erachter te komen of jullie doelstellingen synchroon lopen.
Niemand is gebaat bij een lastige relatie tussen redacteur en auteur, zeker de lezer niet. Luisteren, wederzijds respect en geduld over en weer brengt je het verst.
