Ben je elementen van een nieuw verhaal aan het verzinnen? Brei je diepte in een verhaal dat in elkaar sukkelt van saaiheid? In beide gevallen kun je met deze 7 methoden geweldige subplots aan je boek toevoegen voor een strakker gebreide plot.
Mijn zusje mag graag breien, ze is zelfs lid van een community over breien. Terwijl ik een nieuw breiwerk met een ingewikkeld patroon inspecteerde, dacht ik aan de subtiele patronen die ze volgde en de vele bollen wol die ze gebruikte. Ik vroeg haar wat ze zou doen als ze halverwege de trui zou ontdekken dat ze een kapitale fout had gemaakt in het patroon.
‘Nou, je hebt drie keuzes,’ zei ze. ‘Je kunt het hele ding weggooien en opnieuw beginnen, je kunt alles uithalen tot het punt waarop je de fout in ging, of je neemt de fout in je patroon op en breit van daaruit verder.’
Is dat misschien de reden dat boekrecensenten boeken complimenteren in termen als de “strak in elkaar genaaide, gewoven of aan elkaar gebreide plot”? Zeker toepasselijk. Niemand wil een verhaal lezen dat als los zand aan elkaar hangt.
Brei complex
Gelukkig is het nooit te laat om je verhaal complexer te maken als je aan het breien bent of om schrijfproblemen of plotproblemen op te lossen. Zoals mijn zusje uitlegde: ‘Er zijn zoveel manieren om mooie truien te breien. Het is een kwestie van plannen en dan opletten als je aan het breien bent.’
De beste auteurs weten dat een groot deel van het succes van een boek afhangt van het samenspel van plot en subplot. Als je plot uitdooft, of als je verhaal eentonig wordt, dan kan een goed gebreid (of genaaid) subplot precies dat zijn waarmee je de complexiteit en spanning toevoegt waar je lezers naar hunkeren.
Beschouw subplots gewoon als een reeks (korte) verhalen die je belangrijkste plot ondersteunt en/of aanstuurt. Met subplots (en de bijfiguren die ze bevolken) kun je:
- Stappen zetten in je verhaal
- Krachten ontketenen die je belangrijkste personages corrumperen, laten groeien, winnen of verliezen
- Informatie onthullen aan, of over, een van je hoofdpersonen
- De actie in een andere richting draaien, een plotwending veroorzaken
- Je verhaal versnellen of vertragen
- Een bepaalde stemming opwekken: dreiging, seksueel, medeleven, triomf
- Gaten of andere problemen oplossen in je hoofdplot
- Een morele les toevoegen, of juist aan het moreel of de moraal twijfelen
Subplots maken je hoofdplot realistisch, simpelweg door te bestaan, door als golfbreker de functioneren. Het leven zelf gaat tenslotte ook niet in één flitsende beweging vooruit. Er zijn onderbrekingen en veranderingen. We jongleren met drie of tien ballen tegelijk. Lezers verwachten geen doorlopende verhalen. Ze verwachten hobbels, problemen, gevaar en vreugde.
Zodra je een subplot gaat zien als materiaal om in je hoofdplot te breien, wordt het makkelijker om de lijnen afzonderlijk te zien en om er vol zelfvertrouwen mee om te gaan. Lees maar.
Subplots breien
Je kunt natuurlijk op elk moment tijdens het schrijven een subplot breien. Het is handig om je subplots zo volledig mogelijk uit te werken voordat je ze in je hoofdplot integreert. Met andere woorden, voordat je gaat breien, moet je garen spinnen. Mij lukt dat zelden, meestal komt een subplot pas binnendrijven als het hoofdplot goed onderweg is.
Begin met je af te vragen: wat wil ik met dit subplot bereiken? Wat heb ik nodig? Wil ik Wat? Wat is leuk om mee te werken? Voor de meeste schrijvers dienen subplots om het leven van personages moeilijk te maken. Aangezien de meeste fictie begint met karakters, geldt dat ook voor jouw subplots.
In mijn boek “25” werk ik toe naar een arrestatie. Op dat moment wordt echt iemand anders gearresteerd dan de lezer denkt. De reden is dat ik het perspectief wilde wijzigingen en dit gaf me die kans.
Het is geen toeval dat veel personages een subplot vertegenwoordigen. Vaak is de beste manier om te brainstormen over subplots door te brainstormen over karakters die je hoofdplot én subplot kunnen vullen en voortstuwen. Als je dit hebt gedaan, kun je subplots vaak min of meer opeenvolgend uitschrijven. Als je de wol eenmaal gespind hebt, hoe begin je dan met breien? Probeer de volgende zeven technieken.
Bouw je boek scène voor scène
Als je wilt leren hoe je een verhaal moet schrijven, maar nog niet klaar bent om 10.000 woorden per week te schrijven, dan is Wryter voor jou. Via onze SchrijfModules (met bijbehorende schrijfoefeningen) leer je in interessante stappen een boek te bouwen. Er staat geen tijdsdruk op, je hebt het helemaal zelf in de hand. Je kunt eindelijk beginnen met schrijven en het boek schrijven waarvan je altijd hebt gezegd dat je het wil schrijven.
1. Het geïsoleerde stuk
Te veel aspirant-auteurs vinden dat ze deze techniek niet zouden moeten gebruiken, omdat ze te eenvoudig lijkt, meer op een gebreide trui kopen dan zelf breien. Wees gerust, geweldige auteurs hebben deze techniek effectief gebruikt voor bepaalde subplots.
Een van de beste voorbeelden hiervan vind je “De Avonturen van Huckleberry Finn”. Mark Twain schreef de roman opzettelijk als een picaresk, wat in wezen een reisverhaal is waarin elke scène effect heeft op de held waardoor de held rijpt (in dit geval) van jongen tot man.
“Dik Trom” is een prachtig voorbeeld van een Nederlands picaresk boek. Tegelijkertijd dienen de scènes vaak om de hypocrisie van een bepaalde tijd op de hak te nemen. Dik is een ondeugd met een gouden hart.
In “Finn” stort Twain twee kerkgaande, een bloedvete uitvechtende families (de Grangerfords, die Huck opnemen, en hun rivalen, de Shepherdsons) in het leven van Huck. Hij trekt ze er later weer uit, maar niet voordat hun vete op een ramp uitloopt. Huck, die dol is op de Grangerfords, dient als getuige en keert zich uiteindelijk misselijk af van het geweld dat wordt gepleegd in de naam van “eer”.
Als je een subplot hebt dat op dezelfde manier kan werken als een zijstap voor je hoofdpersonage, is er geen reden waarom je deze techniek niet kunt gebruiken.
Hoe pak je dit subplot aan?
Vergeet overgangen en begin gewoon een nieuwe scène of hoofdstuk. Vertel je verhaal-in-het-verhaal en keer terug naar je hoofdverhaal. Als je vertelperspectief de Eerste Persoon is, is je deze techniek zeker handig, omdat je hoofdpersonage maar één ding tegelijk kan ervaren.
2. De zwaluwstaart
Als je spanning wilt creëren die de moeite waard is, probeer dan twee parallelle plots te lanceren en ze samen te laten komen. In elkaar breien, zoals je witte en zwarte wol kunt mixen in een breiwerk.
De twee paden van de zwaluwstaart komen altijd samen en staan gedurende een vrij lang deel van het verhaal met elkaar in wisselwerking. Parallelle plots (nummer 3) komen nooit samen. Als ze dat al doen, is het meestal kort, tegen het einde van je verhaal.
Zwaluwstaartverhalen starten met één hoofdplot en beginnen dan, nadat het verhaal op gang is, met een compleet ander verhaal. De lezer vraagt zich natuurlijk af wat deze man en zijn situatie met die andere man (of vrouw) en de zijne (of de hare) te maken hebben.
Dat zorgt voor spanning. Even lijkt het alsof de twee actielijnen volledig van elkaar gescheiden lopen, maar uiteindelijk komen ze bij elkaar, wat de verwachting van de lezer verhoogt. Daarna haken ze in elkaar, zoals een zwaluwstaartverbinding van een timmerman. Dit zorgt voor extra tevredenheid bij de lezer. Beide plots worden ook stap voor stap complexer.
Hier heb je een uitgeklede vorm van een zwaluwstaartplot:
Eerste Plot: Het is de dag van de picknick op de basisschool. De kinderen komen in het park en de leraar en moeders pakken de koelboxen uit.
Tweede Plot: Een man rijdt boos naar een bar voor een biertje.
Eerste Plot: De kinderen spelen tikkertje terwijl de barbecue op stoom komt.
Tweede Plot: De man tankt vijf bier in korte tijd.
Eerste Plot: De moeders rennen achter een kind aan dat op straat is afgedwaald.
Tweede Plot: De man stapt in zijn Audi Q7.
Eerste Plot: De kinderen beginnen aan de hamburgers en de cola.
Tweede Plot: De man besluit af te snijden via de ventweg door het park.
Loopt je hartslag al op? We zien aankomen dat de dronken chauffeur en de picknick met elkaar te maken krijgen. De dronkaard en een van de kinderen, ouders of leraren, zullen daarna op de een of andere manier verbonden zijn. Een meer geïntegreerd zwaluwstaartplot heb je als het verhaal het verhaal van hun relaties wordt.
Hoe pak je dit subplot aan?
Door af te wisselen tussen twee of meer parallelle plots (hoewel meer dan drie de lezer in verwarring kunnen brengen), convergeren je personages en hun verhalen ergens in je verhaal, dat wil zeggen, er is een stukje verhaal dat ze met elkaar delen.
In dit voorbeeld is het gezamenlijke punt een plaats, namelijk het park. Maar je zou ook een persoon kunnen kiezen (een opa met een erfenis), of een gezin, of een evenement, zoals een politieke bijeenkomst of een thema (liefde in “Love Actually) – je snapt wel waar ik heen wil.
3. De parallelle lijn
Je kunt een subplot schrijven dat nooit de hoofdplot raakt, of dat apart begint voordat ze samenkomen.
Een goed voorbeeld van een parallelplot is de kat-en-muisklassieker van Frederick Forsyth, De Dag van de Jakhals. Aan het begin van de roman ontmoeten we een naamloze professional – later bekend als Jakhals – die onderhandelt over een moord.
Al snel zien we dat de politie zich bewust wordt van een samenzwering. Vanaf dat moment flitst Forsyth heen en weer tussen de jakhals, die zijn werk doet, en de politie-inspecteur Lebel die zijn werk doet. Het resultaat is superspannend. De twee complotten komen pas aan het einde samen, als Lebel en de Jakhals elkaar ontmoeten.
Hoe pak je dit subplot aan?
Begin je verhaal met je hoofdplot en ga aan de slag met je belangrijkste cast aan personages, vooral je held. Voeg vervolgens het begin van je tweede plot in. Schakel zo gelijkmatig mogelijk heen en weer tussen de verhalen; dit zal hun symmetrische / diametrische aard benadrukken.
Je kunt je parallelle plot elke grootte en betekenis geven die bij jou en of je verhaal past. In dit voorbeeld zijn de twee plots vrijwel gelijk – hoewel we de significantie kennen door titel en dat is niet De Dag van de Politie-inspecteur.
Dit is vooral handig voor een hoofdrolspeler-antagonist-verhaal, zoals veel thrillers, detectives en Young Adults. Als je parallelplot een klein subplot is, besteedt er dan gewoon minder tijd en aandacht aan dan aan je hoofdplot.
4. Erin en Eruit
Harper Lee vertelt “Spaar de Spotvogel” in de Eerste Persoon. De verteller is Scout Finch. Ze werkt samen met een diverse set personages die allemaal hun eigen agenda hebben. Het hoofdplot concentreert zich op haar vader en zijn revolutionaire reis in de rechtszaal. Scouts leven wordt beheerst door subplots over haar broer Jem en hun vriend Dill; het buurtmonster mevrouw Dubose; de levende geest Boo Radley; de drukke pater familias tante Alexandra; en de problemen van Scout op school.
De personages die die subplots bevolken, duiken in en uit Scouts leven op een interessante manier. Elk incident is een compleet kort verhaal op zich: Scout en Jems ontdekking van de snuisterijen in de boom. Of de enge gebeurtenis waarin Scout zichzelf terugvindt, gewikkeld in een onbekende deken terwijl ze slaperig naar het afbranden van het huis van Miss Maudie kijkt. Beide momenten, gescheiden door anderen, maken deel uit van het Boo Radley-subplot en dienen om Boo te vermenselijken voordat wij (via Scout) hem ontmoeten.
Hoe pak je dit subplot aan?
Laat je subplots naar believen in- en uittreden. Je kunt bijvoorbeeld een mentor meenemen naar het eerste of tweede hoofdstuk, hem wat advies laten geven en hem vervolgens op een reis sturen die misschien niets met je verhaal te maken heeft. Hij komt terug in het zevende hoofdstuk en is weer beschikbaar voor overleg met je held. Hij heeft tijdens zijn reis problemen ondervonden, zelfs problemen die hij met zich meebrengt (bijvoorbeeld in de vorm van een bijdehante sidekick).
Als je een verteller in de Eerste Persoon gebruikt en een subplot wilt laten zien dat buiten zijn bereik valt, kun je hoofdstukken schrijven die in de Derde Persoon zijn geschreven. Vervolgens kun je terugkeren naar je verteller in de Eerste Persoon. In de leeromgeving in Wryter staat een uitgebreide module over Perspectief. Je kunt hem hier ook los kopen.
5. De boekensteun
Lezers worden graag verrast. Als je een subplot vroeg introduceert, laat je subplot dan min of meer met rust totdat je het tegen het einde hebt opgelost en je lezers zullen in de wolken zijn.
Ze zijn die rijke dramakoningin die haar Marokkaanse meid sloeg met haar tennisracket bijna vergeten, maar ineens duikt ze op en wordt aangevallen door twee tantes van de meid. Ze zijn beide advocaat en werken aan een vijandige overname van het imperium van de dramakoningin.
Ik bewaar meestal een subplot om pas na de hoofdplot af te ronden. Zo kunnen lezers herstellen van het emotionele hoogtepunt van de climax en genieten van het feit dat de orde is hersteld. Dan krijgen ze een extra, onverwachte traktatie.
Hoe pak je dit subplot aan?
Dit is een gemakkelijke, eigenlijk een variatie op het geïsoleerde stuk (nummer 1): schrijf gewoon twee stukken en voeg ze in, gescheiden door het grootste deel van het boek.
Het is fijn als je ergens in het midden iets van een voorafje geeft. In het voorbeeld zou je een scène kunnen schrijven waarin er een welkomstfeestje is voor de meid die vakantie viert in Marokko en discussieert met haar tantes over, eh, fusies en overnames.
6. Een brugfiguur
Brugfiguren zijn buitengewoon handig om elke vorm van subplot te breien. Voorbeeld: je hebt een gerespecteerde dokter die gokschulden heeft bij een woekeraar en je hebt een verslaafde die zijn drugs koopt bij de dokter. De verslaafde wordt een brug tussen de nette wereld van de onrustige dokter en de gevaarlijke wereld van de drugswijken.
Hoe pak je dit subplot aan?
Verzin een personage dat zo veel mogelijk verschilt van je huidige personages. Iemand die in een aparte wereld woont. Of begin met de twee werelden die je wilt overbruggen, en bedenk een personage dat het kan.
Vooral artsen, advocaten, raadgevers en geestelijken zijn allen zeer geschikt als brugfiguren omdat uiteindelijk iedereen z’n geheim kwijt moet.
7. De aanwijzing
Voor schrijvers van mysterie, spanning of thrillers is het breien van aanwijzingen een grote strategische uitdaging bij subplots. Aanwijzingen stimuleren het ontrafelen van de puzzel en dienen ter vermaak van je publiek. Ze zijn optioneel in de meeste genres, maar als je detectives of thrillers schrijft, moet je ze hebben.
Hoe pak je dit subplot aan?
Plant aanwijzingen vroeg en vaak en let op een belangrijk onderscheid: een aanwijzing voor je fictieve speurder is iets anders dan een aanwijzing voor je lezer. Enkele van de meest intrigerende aanwijzingen komen van auteurs die een goed idee hadden voor een aanwijzing maar geen flauw idee hadden hoe het zou uitpakken en het toch opgeschreven hebben. Vervolgens was het de dood of de gladiolen. Er zijn auteurs die hier meer dan eens mee weg zijn gekomen. Dus, ga je gang en laat je fantasie de vrije loop.
Aan de andere kant, als je je lezers aanwijzingen wilt geven om hun wantrouwende tandjes in te zetten, overweeg dan te beginnen met het einde. Laten we zeggen dat je in het begin een lijk hebt en ene Hildegard Baumgärtner aan het eind om genade smeekt. Als ze de moord gepleegd heeft met een pistool, zou je een minder belangrijk personage al vroeg kunnen laten opmerken dat Hildegard veel op de schietclub te vinden is.
Je zou later de eigenaar van de schietclub aan het woord kunnen laten die zich verontschuldigt voor gestolen patronen. Een opmerkzame lezer combineert de moord met de patronen en de schietclub. Dit maakt het schrijven van thrillers en detectives zo leuk.
Werk je breiwerk netjes af
Sta jezelf toe om je fictieve wereld uit te breiden. Een logge subplot die je verhaal te lang onderbreekt? Breek hem in stukjes en verdeel hem over je verhaal. Of bedenk twee personages in plaats van één om je subplot uit te voeren. Spring tussen je plot en subplot(s) heen en weer en laat het een dagje rusten. Lees het en kijk hoe het eruit ziet. Je zult in een mum van tijd breien als een breigildemeester.