Bij Wryter hebben we een Masterclass Schrijven ontwikkeld. In de Masterclass kom je er in 12 weken achter hoe je van begin tot eind een boek schrijft. We doen dat volgens de methode van de Reis van de Held.
Deze beproefde methode van de Amerikaanse literatuurwetenschapper Joseph Campbell is de basis van geweldige verhalen. Van Star Wars tot Notting Hill en van de Millennium Trilogie tot The Hobbit.
Doe je mee? We beginnen bij de Gewone Wereld, want elke Held woont ergens. Dat kan in het heelal zijn, maar ook in Ganzendijk. Het is belangrijk dat je goed voor ogen hebt hoe die gewone wereld eruit ziet en wat er knaagt bij je held. Het is een goed punt om te beginnen.
Knal erin
In de Gewone Wereld van je Held wil je als schrijver mensen direct bij de strot grijpen. Ze drenken in je verhaal. Je wilt dat ze je boek oppakken, de eerste bladzijde lezen en zonder verder na te denken naar de kassa rennen, naar huis gaan, je boek lezen en dezelfde avond nog een vijf sterren recensie schrijven op Bol, Sweek of Hebban. Of op alle drie. Klinkt perfect, of niet dan?
Als het begin van je verhaal of boek minder is dan super strak, uitnodigend, dwingend om door te lezen en zonder interessante personages, is de kans klein dat iemand je boek koopt. Voor jouw boek tien anderen, dus moet je ervoor zorgen dat lezers zich verplicht voelen om jouw verhaal voorrang te geven. Daar heb je in elk geval deze drie instrumenten voor:
- Bewijs dat je de tijd van de lezer waard bent
- De eerste indruk drukt een stempel
- Het begin is het einde
Een boek lezen kost tijd. Overtuig je potentiële kopers ervan dat je hun tijdsinvestering gaat belonen. Als dat in de eerste paar paragrafen mislukt, is hun vertrouwen weg dat het je later wel lukt. En als je de lezers niet kunt overtuigen, hoe doe je dat dan met een agent of uitgever?
De eerste indruk is bepalend. Ontwerp het begin van je verhaal of boek zorgvuldig. Je hebt er de rest van je schrijfreis plezier van. Bovendien, een dijk van een begin legt de basis voor een spetterende climax. Het eind van je boek moet je in de eerste alinea’s al voor ogen hebben.
Gratis Tips
Om je op weg hier je hier alvast gratis en voor niks een aantal tips om je verhaal goed te beginnen.
1. Bouw momentum op
Het lijkt me onnodig te zeggen dat een briljante openingszin een verhaal dat andere kwaliteiten mist, niet kan redden. Noch dat je verhaal klaar is voor publicatie op basis van de perfecte opening alleen.
Maar in een schrijfmarkt waarin tijdschriften en uitgeverijen grote hoeveelheden inzendingen ontvangen, kan een onderscheidende openingszin helpen om je verhaal eruit te laten knallen.
Een meeslepende opening kan dienen als steno voor een heel verhaal. Gekwelde redacteuren die rond de tafel zittend de “crème de la slushpile” beoordelen, kunnen naar je verhaal verwijzen met “De klokken slaan 13….” (George Orwell, 1984).
Zelfs nadat de rest van je verhaal uit het bewuste geheugen is verdampt, kan de opening bij redacteuren blijven hangen. Het wordt een ijzeren pin waaraan ze hun hoed kunnen ophangen. Met een dosis geluk zal het dat effect ook op lezers hebben.
Mijn eigen favoriete opening is de eerste regel van Elizabeth Gravers verhaal “The Body Shop”. De opening knalt erin met: “Mijn moeder liet me de ogen uitzoeken.”
De hoofdregel voor je openingszin is dat ze de meeste individuele ambachtelijke elementen moeten bevatten waaruit je verhaal als geheel bestaat. Een openingszin moet een onderscheidende stem hebben, een standpunt, een rudimentair plot en een vleugje karakter.
Tegen het einde van de eerste alinea moeten we ook de setting en het conflict kennen, tenzij er een bijzondere reden is om deze informatie achter te houden. Dit hoeft niet tot omslachtige of complexe openingen te leiden. Eenvoud is genoeg. Het belangrijkste is dat je de lezer richting geeft. Dat de opening van het verhaal leeft.
Een succesvolle opening roept meerdere vragen op, maar geen oneindige hoeveelheid. Een succesvolle opening creëert momentum.
2. Weersta de neiging tot vroeg beginnen
Je kunt in de verleiding komen om je verhaal te starten voordat de actie begint. Als je zo begint, is dat vaak een teken dat je moeite hebt jezelf in je verhaal te schrijven in plaats van je verhaal het momentum te laten ontwikkelen.
Je kunt beter beginnen bij het eerste moment van een grootschalig conflict. Of bij de subtiele aanwijzing dat er een flink conflict op komst is. Als de vroege ochtendrituelen van je hoofdrolspeler essentieel zijn voor je verhaallijn, kun je ze opnemen als achtergrondverhaal of als flashback.
De ultieme oplossing: Als je een paar hoofdstukken geschreven hebt, kun je het eerste deleten.
3. Met haakjes vang je meer vis dan met haken
Een briljante openingszin kan een verhaal dat andere kwaliteiten mist niet redden. De perfecte opening alleen maakt je verhaal niet klaar voor publicatie.
Maar in een schrijfmarkt waarin tijdschriften en uitgeverijen grote hoeveelheden inzendingen ontvangen, kan een onderscheidende openingszin helpen om je verhaal eruit te laten knallen. Gebruik haakjes in plaats van haken om meer vis te vangen.
Veel schrijvers hebben geleerd dat hoe ongebruikelijker of extremer hun openingszin is, hoe meer kans ze maken de lezer te laten “aanhaken”. Vergis je niet, zulke grote haken hebben ook de macht en de kracht om lezers net zo gemakkelijk teleur te stellen als de rest van je verhaal te slap is. Het gaat om ritme, het ritme van je tekst, het ritme van je verhaal.
Als je verhaal begint op het meest dramatische of spannende moment, kun je maar eén kant op: bergafwaarts. Evenzo, als je haak extreem vreemd of misleidend is, kan het zijn dat je moeite hebt om aan die vreemde verwachtingen te voldoen.
Doe zoals vissers doen: Het is de kunst om de kleinst mogelijke haak te gebruiken om de vis te vangen en dan als een gek in de andere richting te trekken. Zo kun je op voorhand enkele daverende plottwisten verzinnen.
4. Open op afstand en sluip naar binnen
Films beginnen vaak met een close-up. Vervolgens wordt de camera panoramisch teruggetrokken. Vaak heeft dit een onthullend effect, zoals wanneer iets dat een naakte vorm lijkt te zijn in feite een stuk fruit blijkt te zijn. Forrest Gump opent bijvoorbeeld met een ronddwarrelend veertje dat eindigt op een boek. Dat boek blijkt het boek van Forrest te zijn, die het opent en het veertje erin legt.
Deze techniek werkt zelden tot nooit in proza. De meeste lezers geven er de voorkeur aan om “geaard” te zijn in de context om vervolgens in te zoomen. Open je verhaal dienovereenkomstig.
5. Loop niet voor op je lezer
Een van de valkuilen om je verhaal mee te openen is starten met een openingszin die bij het initiële lezen verwarrend is, maar die volkomen logisch is zodra de lezer additionele informatie krijgt. Het probleem is dat weinig lezers, als ze in de war raken, ooit verder in je verhaal zullen komen. De meeste zullen je verhaal wegleggen en je vervolgens een flutschrijver noemen (want het ligt altijd aan jou en nooit aan hen).
Dit wil niet zeggen dat je geen informatie in je opening kunt opnemen die een extra betekenis krijgt als de lezer er meer over te weten komt. Die techniek is vaak een zeer lonend hulpmiddel. Maar de opening van je verhaal moet op alle niveaus zinvol zijn, dat wil zeggen, met en zonder de kennis die de lezer later gaat opdoen.
6. Begin met een klein mysterie
Hoewel je je lezers natuurlijk niet in verwarring wilt brengen, kan je verhaal openen met een mysterie zeer effectief zijn. Zeker als de verteller ook in de war is. Hiermee bereik je direct het effect dat lezer en verteller partners in crime worden.
Een onbeantwoorde vraag kan zelfs een hele roman omvatten, zoals op het moment dat David Copperfield vraagt: “Of ik de held van mijn eigen leven zal blijken te zijn, of dat dat station in handen zal zijn van iemand anders, is wat deze pagina’s moeten laten zien.”
7. Houd dialoog beperkt
Ik ben dol op dialoog en ik gebruik het vaak om een verhaal mee te beginnen. Het voordeel (voor mij) is dat je opening direct en actief wordt. Openen met dialoog heeft ook een nadeel. Je moet er bij het schrijven rekening mee houden dat je je lezers rechtstreeks in een maalstroom zuigt waarin je ze gemakkelijk kunt verliezen.
Eén manier om dit te omzeilen is door te beginnen met een enkele regel dialoog, je vervolgens terug te trekken en de lezer aanvullende context te bieden voor je verder gaat met de rest van het gesprek. Dit is een voorbeeld van in close-up beginnen en vervolgens panorama schetsen. Over het algemeen geldt dat lange dialogen aan het begin van een verhaal moeilijk te volgen zijn voor de lezer.
8. Wees je bewust van wat werkt en wat niet werkt
Als je geconcentreerd hebt nagedacht over je openingszin, struin dan door je boekenkast en lees alleen de eerste zin van elk verhaal. Verhalenbundels zijn er ideaal voor. Zoals bij elk ander aspect van schrijven, zijn perfecte openingen een eigen aparte kunstvorm. Bijvoorbeeld: “De dag waarop ik Johannes Klein doodreed”.
Jezelf blootstellen aan het meesterwerk van anderen is een van de beste manieren om te leren. De uitdaging van deze oefening is natuurlijk voorkomen dat je naar een verhaal wordt gelokt met zo’n boeiende opening dat je het niet kunt wegleggen.
9. Bij twijfel, test je opties uit
Schrijvers wordt vaak aangeraden om een korte lijst met titels te maken en deze uit te proberen bij vrienden en familie. Je kunt hetzelfde doen met openingszinnen. Een openingszin lijkt, net als een titel, soms echt perfect. Totdat je met een aantal nog betere keuzes komt.
Of pak het groter aan en doe zoals Tim Ferriss met “The 4 Hour Work Week” heeft gedaan. Hij heeft verschillende titels voor zijn boek getest met Google Adwords. De titel waar hij de meeste kliks mee binnenhaalde, is de titel die hij uiteindelijk gekozen heeft voor zijn boek.
10. Heroverweeg je begin als je het einde hebt bereikt
Soms evolueert je verhaal zo significant tijdens het schrijfproces dat je openingszin, hoe briljant ook, er niet langer op van toepassing is. Heroverweeg je openingszin, net als je titel, zodra je de definitieve versie van je verhaal klaar hebt. Vaak heb je een nieuwe opening nodig. Dat betekent niet dat je de eerste opening helemaal moet schrappen. Je kunt hem archiveren voor later gebruik.
De doelen voor je allereerste hoofdstuk
In je eerste hoofdstuk richt je je op vijf hoofddoelen. De manier waarop jij deze vijf hoofddoelen verwerkt in het begin van je boek of verhaal zorgt ervoor dat de lezer je boekt koopt en leest.
1. Trek de aandacht
Veel auteurs houden hun lezers bij de les door hun aandacht te trekken met iets ongewoons of verrassends. Als je bij de lezer vragen in het hoofd kunt oproepen, begin je goed. De lezer gaat bedenken dat jij de schrijver bent die hem of haar gaat verrassen.
2. Bepaal de locatie
Tegen het einde van de eerste pagina moet de lezer weten wanneer en waar het verhaal speelt. Anders haakt hij af. Twee subtielere aspecten van locatie zijn je toon en het genre waarin je schrijft.
3. Lezers moeten om personage(s) gaan geven
Zorg dat een lezer om een of meer van je personages gaat geven. Laat ze verliefd worden, of medelijden krijgen. Ze haten is ook een leuke.
4. Stel indringende vragen
Eigenlijk bedoel ik hiermee: zorg voor slapeloze nachten. Letterlijk en figuurlijk. Zorg dat de lezer vragen oproept in zijn hoofd zodat ze niet kunnen slapen tot ze een antwoord hebben. Zorg dat ze tot diep in de nacht moeten blijven doorlezen van zichzelf.
5. Zorg voor conflict
Conflicten zorgen voor aangrijpende verhalen en die zorgen ervoor dat lezers pagina’s omslaan. Als de lezer je verhaal kan wegleggen zonder spijt of nieuwgierigheid, heb je nog werk te doen. Ze moeten op het puntje van hun stoel blijven zitten, volledig geconcentreerd op jouw verhaal.
Schrijf de rest van je leven
Klinkt goed, waar of niet? De kost verdienen met je schrijfwerk. En het kan. Het is meer mensen gelukt. Denk aan Saskia Noort, J.K. Rowling en Stephen King. Het is niet gemakkelijk, maar het is ze gelukt. En het kan jou ook lukken.
Door onze Masterclass Schrijven 2.0 te volgen bijvoorbeeld. Begin nu of in elk geval zo vroeg mogelijk. Hoe eerder je begint, hoe beter. Je moet echt schrijfkilometers maken. Schrijven is net fietsen. Iedereen kan het. Maar niet iedereen kan de Tour de France winnen. Of net zoveel boeken verkopen als Harry Mulisch of Thomas Ross.
Leg de focus in eerste instantie op techniek en thema. Voel bij jezelf waarover je wilt schrijven. Onderzoek en begrijp waarom dat zo is. Leer hoe je dat het beste kunt doen. Vertoon meer dan dat je vertelt. Schrijf in een paar regels, of een half A4’tje op waar je over wilt schrijven en waarom. Klik dan op de knop en ga onze Masterclass volgen.
Blijf flexibel. Hou jezelf fris in je hoofd. Schrijffris. Je hoeft je niet te committeren aan één genre of één publiek. Elk nieuw boekidee, elk nieuw schrijfidee is uniek.
Neem de grootmeester van het verhaal als voorbeeld. Stephen King heeft horror geschreven (Het), bovenaards (De Groene Mijl) en spannend (The Shawshank Redemption). Probeer een match te vinden tussen jouw favoriete thema’s en een bepaald soort publiek.
Luister. En met luisteren bedoel ik dat je vooral goed naar jezelf moet luisteren. Jouw innerlijke schrijfstem weet heus wel waar hij of zij het over heeft. Je hoeft niet met alle winden mee te waaien, als je maar goed luistert naar kritiek en advies van je naaste adviseurs.
Je hebt ongetwijfeld ooit ongezouten kritiek gehad op één van je schrijfsels. Hoe ben je er mee omgegaan? Wat deed het met je?
Blijf uit de frustratiehoek. Uiteraard zijn rottige recensies pijnlijk. Hey, welkom bij de club. Het is meer van ons overkomen. Laat je er niet door frustreren. Zorg dat je beter wordt als schrijver. Het is nog veel erger als je helemaal geen reactie krijgt.
Tips om geraffineerde en intieme mysteries te schrijven
Agatha Christie was de grand dame van het mysterie. Het tegenovergestelde van actiehelden als Jason Statham en Bruce Willis, zeg maar.
Geraffineerde whodunits houden de moord buiten beeld en zetten de aanwijzingen op de voorgrond. Ze nodigen je lezer uit om samen met een amateur-speurder de moordenaar te vinden vóór de laatste pagina.
Als je er zelf eentje wil schrijven, volgen hier een paar tips om een geraffineerd en intiem mysterie te verzinnen en op te pennen.
1. Dompel jezelf onder in voorkennis
Maak gebruik van de expertise van je hoofdpersoon. Intieme mysteries hebben vaak een thema, zoals handwerken, cryptogrammen of bierbrouwen. Vaak speelt die kennis mee om de moordenaar te ontmaskeren. In de Tv-serie “Murder, She Wrote” is hoofdpersoon Jessica Fletcher een schrijfster van misdaadromans. Dat helpt haar bij het oplossen van “echte” misdaden.
2. Lieg er lustig op los
In het leven hoop je alleen eerlijke mensen te ontmoeten. Voel je in fictie vrij om personages te introduceren die halve waarheden spreken of ronduit liegen. Personages hoeven niet te zeggen wat ze bedoelen, of menen wat ze zeggen.
3. Spin een web van verdachten
Veel intieme mysteries spelen in kleine, schilderachtige stadjes, bijvoorbeeld de “Midsomer Murders” serie met John Barnaby. Dergelijke stadjes zijn ideaal om te bevolken met verdachten omdat hun inwoners vaak ingewikkelde, langlopende geheimen en conflicten hebben.
4. Laat de lezer vissen
Zorg ervoor dat je veel afleidingsmanoeuvres toevoegt aan je mysterie. Omleidingen bemoeilijken het spoor omdat je de feitelijke moordenaar verhult. Dit kunnen regelrechte leugens, irrelevante aanwijzingen of triggers zijn om de gevoelens van de speurder of de lezer te beïnvloeden.
5. Strooi broodkruimels
Wat is een mysterie zonder (te) veel aanwijzingen? Ze kunnen in vele vormen voorkomen. Eén manier om met hints te spelen, is door hun aanwezigheid. Je kunt voorwerpen in het volle zicht plaatsen, maar aantrekkelijk camoufleren, zoals een cruciale brief tussen de andere post.
Je kunt aanwijzingen, afleidingen en hints ook door elkaar gooien, bijvoorbeeld door een essentiële aanwijzing in een stapel bezittingen te verstoppen. Aan de andere kant heb je de methode om de afwezigheid van iets belangrijks te benadrukken. Een cruciaal item dat op de plaats van een misdrijf zou moeten zijn, is er bijvoorbeeld niet.
Als al het andere niet lukt, ga je gang en gooi er nog een lijk in. Maar zorg ervoor dat je het geloofwaardig houdt en als plottwist gebruikt. Veel succes met intiem en geraffineerd schrijven.
Laatste update 9 May 2022 door Edwin